VOVINAM VIỆT VÕ ĐẠO ĐƯỢC ĐƯA VÀO DANH MỤC

DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ QUỐC GIA

Ngày 10/11/2023, căn cứ đề nghị của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh và Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định 3412/QĐ-BVHTTDL về việc Công bố Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia, theo đó Vovinam-Việt Võ Đạo là Nghệ thuật trình diễn dân gian, Tri thức dân gian. Trước đó, hồ sơ lý lịch môn võ Vovinam-Việt Võ Đạo do Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM nghiên cứu, biên soạn đã được Hội đồng thẩm định thông qua ngày 18/10/2023 tại Hà Nội. Nhân dịp này, chúng ta cùng nhau tìm hiểu sơ lược về môn võ Vovinam - Việt Võ Đạo.

 Vào thập niên 1930, Việt Nam còn bị thực dân Pháp đô hộ, tầng lớp thanh niên lúc bấy giờ không có nhiều lựa chọn. Là một thanh niên đương thời - lớn lên tại Hà Nội, ông Nguyễn Lộc đã chọn con đường "Cách mạng Tâm Thân", một phương cách rèn luyện và tu dưỡng để có thân thể khỏe mạnh, tâm hồn cao thượng hầu vươn đến lối sống thanh cao, sáng đẹp và đặt tên là Vovinam.

Sinh ngày mồng 8, tháng 4, năm Nhâm Tý (24/5/1912) tại làng Hữu Bằng, huyện Thạch Thất, tỉnh Sơn Tây, nay thuộc thủ đô Hà Nội, ông Nguyễn Lộc là trưởng nam trong gia đình có 5 anh em. Với thiên năng và ước vọng lớn lao như vậy, ông đã hoàn thành cuộc nghiên cứu Vovinam vào năm 1938. Ngót 1 năm sau, vào mùa thu 1939, ông đưa lớp môn sinh đầu tiên biểu diễn ra mắt công chúng tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Mùa xuân năm 1940, lớp Vovinam công khai đầu tiên được khai giảng tại Trường Sư phạm. Những năm sau, tuy có lúc bị chính quyền bảo hộ cấm cản hoặc phân tán do thời cuộc, nhưng Vovinam vẫn được quảng bá rộng rãi, tạo tiếng vang ở Hà Nội và một số tỉnh lân cận,… Năm 1945, ông Nguyễn Lộc lập gia đình cùng cô Nguyễn Thị Minh (1925-2015) và có 9 người con (3 trai, 6 gái).

Ảnh: Chưởng môn Lê Sáng (1920 - 2010) & Sáng tổ Nguyễn Lộc (1912 -1960).

Khoảng đầu năm 1955, VS Nguyễn Lộc mở lớp tại số 58 đường Thủ Khoa Huân, Sài Gòn và cử môn đệ huấn luyện ở một số nơi khác. Trong lúc công việc quảng bá Vovinam ở vùng đất mới còn nhiều khó khăn, đau buồn thay, VS Nguyễn Lộc lại qua đời vào ngày mồng 4, tháng 4, năm Canh Tý (29/4/1960). Tuy sớm vĩnh viễn đi xa nhưng ông đã để lại cho dân tộc một sự nghiệp võ học quý giá và lưu lại nơi gia đình, bè bạn và các môn đệ một tấm gương về nhân cách và đạo đức cao đẹp. Trước lúc từ giã cõi trần, Sáng tổ Nguyễn Lộc đã trao nhiệm vụ lãnh đạo môn phái lại cho VS trưởng Lê Sáng. 

Chưởng môn Lê Sáng (1920-2010).

          Tháng11/1960, nhân một võ sư môn Judo tham gia đảo chính, chế độ Sài Gòn đã hạn chế các võ phái hoạt động. Tuy nhiên, Vovinam vẫn khéo léo tìm cách mở lớp tại một số trường tư thục như Hồ Vũ, Thăng Long, Saint Thomas,... do VS Trần Huy Phong và Nguyễn Văn Thư hướng dẫn. Sau cuộc đảo chính năm 1963, các võ phái ở Sài Gòn được phép hoạt động trở lại, VS trưởng Lê Sáng cùng các VS Trần Huy Phong, Nguyễn Văn Thư, Nguyễn Văn Thông, Mạnh Hoàng, Phan Quỳnh,... hình thành Ban chấp hành (BCH) môn phái và lên kế hoạch khôi phục, phát triển Vovinam từ đầu năm 1964. 

Võ sư Trần Huy Phong (1938-1997).

Võ đường đầu tiên thời kỳ khôi phục và phát triển đặt tại số 61 đường Vĩnh Viễn (Quận 10, Sài Gòn). Dựa trên tư tưởng, kỹ thuật của Sáng tổ truyền lại, Chưởng môn Lê Sáng và BCH môn phái đã xác lập chương trình giảng huấn võ đạo, huấn luyện võ lực và võ thuật theo từng cấp. Hệ thống kỹ thuật cũng dần dần được bổ sung thêm một số đòn thế mới, trong đó có thái dụng (thu thập, dùng trí não quan sát rồi vận dụng sáng tạo) tinh hoa của một số võ phái khác. 

  

          Với hoạt động năng nổ, sáng tạo của BCH môn phái, các võ đường khác dần dần xuất hiện như: Trần Hưng Đạo, Mạc Đĩnh Chi, Cao Thắng, Hoa Lư... Năm 1966, Vovinam được Bộ Giáo dục ở Sài Gòn mời cộng tác thực hiện chương trình “Học đường mới” với 4 thí điểm: Trung học Pétrus-Ký, Gia Long, Chu Văn An, Trưng Vương. Từ năm này, danh xưng Vovinam được bổ sung thành Vovinam Việt Võ Đạo để thanh, thiếu niên chú trọng đến tinh thần dân tộc khi luyện võ và rèn luyện bản thân cả 3 phương diện: Tâm, Trí, Thể. Một số trường trung học công lập và tư thục lớn tại Sài Gòn lúc đó có lớp tập ngoại khóa. Từ năm 1967-1968, nhiều VS, HLV Vovinam được đưa đi xây dựng phong trào ở hầu hết các tỉnh, thành miền Nam. Khoảng cuối năm 1967, võ đường 61 Vĩnh Viễn dời đến số 30 Trần Hoàng Quân (nay là 31 Sư Vạn Hạnh, Quận 10, TP.HCM) và là trung tâm điều hành tất cả hoạt động của môn phái.  

Lễ ra mắt tân Ban chấp hành Tổng cục huấn luyện 1974.

Chưởng môn Lê Sáng cùng BCH Môn phái trước Tổng Cục Huấn Luyện 1969.

Có thể khẳng định, 1964-1975 là thời kỳ phát triển nhảy vọt của môn phái, xác định được vị thế trong làng võ miền Nam Việt Nam. Và theo chân các du học sinh, Vovinam xuất hiện ở Pháp, Đức, Thụy Sĩ,... vào đầu thập niên 1970. Người có công dựng cột mốc đầu tiên để phát triển Vovinam ra quốc tế (1973) là Giáo sư Tiến sĩ Phan Hoàng.

***

          Khoảng vài năm sau ngày thống nhất đất nước, một số quận ở TP.HCM và tỉnh, thành ở phía Nam bắt đầu vượt qua nhiều khó khăn để tái lập phong trào. Đầu thập niên 1990, môn phái bổ sung lần thứ hai vào chương trình huấn luyện một số bài quyền tay không và binh khí, giúp cho hệ thống bài bản, kỹ thuật đa dạng và phù hợp với nhiều đối tượng. Song song đó, Vovinam vẫn tiếp tục giảng huấn lý thuyết võ đạo theo tư tưởng: “Sống, để người khác sống và sống cho người khác”.

Võ sư - Chánh Chưởng quản Nguyễn Văn Chiếu (1949-2020).

           Trên đường xã hội hóa, VS Trần Huy Phong, VS Nguyễn Văn Chiếu biên soạn luật thi đấu Vovinam và Tổng cục TDTT đã cho Vovinam tổ chức Giải vô địch toàn quốc lần đầu tiên vào tháng 12/1992 tại TP.HCM. Từ đó dần dần hình thành hệ thống các giải quốc gia như trẻ, cúp các đội mạnh, học sinh, sinh viên tổ chức hàng năm. 

Ban chấp hành VVF nhiệm kỳ II (Ảnh Vân Linh).

          Tháng 10/2007, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Việt Nam (VVF) tổ chức tại TP.HCM. Tiến sĩ Lê Quốc Ân đảm nhận chức vụ Chủ tịch VVF nhiệm kỳ I và II (2007-2017), Tiến sĩ Mai Hữu Tín nhận nhiệm vụ Chủ tịch VVF nhiệm kỳ III (từ 2017 đến nay).  

TS.Mai Hữu Tín phát biểu trong Đại hội.

* Box:

“Môn phái sẽ rèn luyện cho môn sinh một tâm hồn cao thượng, một ý chí bất khuất, một tính tình hào hiệp, biết khép mình trong kỷ luật tự giác, biết sống hợp quần trong tình đồng đạo, biết hy sinh trong nếp sống vị tha và trở nên những công dân gương mẫu phục vụ cho bản thân, gia đình, Tổ quốc và nhân loại. Đất nước nào cũng cần có những công dân như vậy, tổ chức nào cũng cần có những thành viên như vậy và gia đình nào cũng dày công hướng những đứa con của mình biết sống như vậy. Hàng triệu môn sinh ở khắp nơi gia nhập Vovinam không phải để biết đánh nhau, mà chính xác là để không phải đánh nhau”. TS. MAI HỮU TÍN

***

Năm 2010, trước khi qua đời, Chưởng môn Lê Sáng đã thành lập 2 tổ chức: Hội đồng Võ sư Chưởng quản và Hội đồng Võ sư Tương trợ hải ngoại. Trong đó, Hội đồng Võ sư Chưởng quản là tổ chức cao nhất của môn phái, chịu trách nhiệm điều hành môn phái. Hội đồng Võ sư Chưởng quản do VS Nguyễn Văn Chiếu làm Chánh chưởng quản.

Hội Đồng Võ Sư Chưởng Quản Môn Phái Vovinam Việt Võ Đạo.

          Năm 2008, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Thế giới (WVVF) được tổ chức tại TP.HCM. Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Danh Thái được bầu làm Chủ tịch WVVF từ 2008 đến 2018. Từ 2018 đến nay, Tiến sĩ Mai Hữu Tín làm Chủ tịch WVVF. Với sự hỗ trợ tích cực của ngành TDTT Việt Nam, các cơ quan chức năng và nỗ lực của WVVF cùng VVF, Vovinam đã hiện diện tại một số đại hội thể thao quốc tế như: Asian Indoor Games, SEA Games, Asian Beach Games…  

Giờ đây, Vovinam đang có mặt ở hầu hết các tỉnh, thành tại Việt Nam và trên 60 quốc gia, vùng lãnh thổ. Một số tổ chức Vovinam châu lục, khu vực (thuộc WVVF) được hình thành như: Liên đoàn Vovinam châu Á, châu Âu, châu Phi, Đông Nam Á, Nam Á và khối Ả rập. Các Giải vô địch thế giới (WVVF) và một số giải vô địch, cúp châu lục, khu vực, quốc gia đã được tổ chức định kỳ với nhiều công sức của các môn sinh người nước ngoài. Do thời cuộc, Vovinam cũng còn có vài tổ chức khác. Dù vậy, tất cả đều hướng đến mục tiêu chung là giúp mọi người có thêm phương cách rèn luyện sức khỏe và tinh thần.

Với hệ thống kỹ thuật mang tính dân tộc, khoa học, thực dụng, sáng tạo cùng với triết lý nhân sinh thượng võ và tấm lòng xả kỷ, 85 năm trải qua nhiều bước thăng trầm, Vovinam - môn võ truyền thống của Việt Nam - đã có những đóng góp nhất định vào nền võ thuật Việt Nam và thế giới, góp phần giới thiệu đất nước và con người Việt Nam với cộng đồng quốc tế.

Được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia, Vovinam Việt Võ Đạo sẽ có thêm cơ hội củng cố và phát huy những giá trị võ học truyền thống dân tộc.

* Box:

Giữa tháng 4/2023, Lễ kỷ niệm 85 năm thành lập môn phái và Đại hội VVF tổ chức tại Bình Dương. Tháng 5, tham dự SEA Games 32 ở Campuchia. Từ ngày 24 đến 30/11/2023 Đại hội WVVF và Giải vô địch Vovinam Thế giới lần thứ 7 sẽ diễn ra tại TP.HCM.

Tháng 11/2023

THIỆN TÂM